علائم و درمان روماتیسم ستون فقرات

مشخص ترين علامت اين بيماري درد ستون فقرات و لگن است و از آنجا که درد کمري يکي از شکايات افراد هر اجتماع است تعداد زيادي  از کساني که مبتلا به اين بيماري مي شوند ممکن است با تشخيص هاي ديگري درمان گردند.

بیماری روماتیسم ستون فقرات (اسپوندیلیت آنکیلوزان) و شدت علائم ایجاد شده در افراد مختلف متفاوت است.

علائم بيماريروماتيسم ستون فقرات

«       ستون فقرات (کمر)  و گردن به سمت جلو متمايل شده و زانو ها و مفاصل را درگير مي کند و راه رفتن و نشستن براي شخص سخت و عذاب آور مي شود.

«       اين بيماري با خشکي دهان در صبحگاهان همراه است و اغلب درد به هنگام استراحت سراغ شخص مي رود و بيمار مجبور به بيدار شدن از خواب،قدم زدن و حتي دوش آبگرم گرفتن مي شود

«       و در برخي از موارد بيماري هاي پوستي از قبيل خارش و پوسته پوسته شدن کف سر را هم موجب مي شود که در صورت وخيم شدن به زخم تبديل مي شود.

بهترین راه مبارزه (درمان) با روماتیسم ستون فقرات

در اين بيماري «تحرك» شرط اول براي جلوگيري از بد شكل شدن بدن است. حالت سكون در اين بيماران ، كمر آنها را به شكل ني‌ خيزران در مي‌‌آورد و بنابراين بهترين راه مبارزه و درمان اسپوندلیت آنکیلوزان تحرك، حركت، نرمش و ورزش است.

 

 

منبع : دکتر شجاعی و دکتر حیدریان

 

عوارض و بهترین راه مبارزه با روماتیسم ستون فقرات

عوارض بیماری روماتیسم ستون فقرات (اسپوندیلیت آنکیلوزان) و شدت علائم ایجاد شده در افراد مختلف متفاوت است.

عوارض بیماری روماتیسم ستون فقرات بصورت زیر تظاهر می کند :

-          مشکلات ایستادن و راه رفتن :

معمولاً بیماری با سوزش و درد در ستون فقرات آغاز میشود . بتدریج با پیشرفت بیماری و بدنبال چسبیدن مهره ها ، ستون فقرات دچار سفتی و عدم انعطاف لازم می گردد که منجر به کاهش دامنه حرکات ستون فقرات می گردد که خود منجر به اشکالات راه رفتن و ایستادن می گردد .

 مفاصل حتی بدنبال درمان نیز ممکن است دچار چسبندگی به هم شوند که در اینصورت درمانهای اضافی کمک چندانی به برگشت حرکات نمی کنند .

-          مشکلات تنفسی :

التهاب گسترش یافته به دنده ها در قفسه سینه منجر به چسبندگی آنها و در نتیجه مشکلات تنفسی می شود .

-          مشکلات قلبی :

در صورت گسترش التهاب به بافت قلبی ، ممکن است دریچه های قلبی درگیر شوند و قلب دچار نارسایی گردد .

-          عفونتهای ریوی :

گاهی در این بیماران حفره هایی در قسمتهای فوقانی ریه تشکیل می شود که در طی سالیان با بزرگ شدن این حفرات و رشد میکروبها و بخصوص قارچها باعث ایجاد عفونت ریوی می شوند . که البته این عارضه در بیماران غیرسیگاری کمتر دیده می شود .

v       البته التهاب در بافتهای مختلف بدن بدنبال این بیماری می تواند منجر به عوارض زیر گردد :

-           التهابات روده ای

-          کم خونی

-          التهاب چشم ها

-           پوکی استخوان

 

بهترین راه مبارزه با روماتیسم ستون فقرات :

در اين بيماري «تحرك» شرط اول براي جلوگيري از بد شكل شدن بدن است. حالت سكون در اين بيماران، كمر آنها را به شكل ني‌ خيزران در مي‌‌آورد و بنابراين بهترين راه مبارزه تحرك، حركت، نرمش و ورزش است.

منبع : ورزش دختران و دکتر پیریایی

روماتیسم ستون فقرات و علایم آن

روماتیسم ستون فقرات یا اسپونديليت آنكيلوزان از جمله بیماری‌ های اسكلتی محسوب می‌ شود كه متاسفانه به علت شباهت علائم آن با كمردرد، معمولا از طرف مبتلایان نادیده گرفته می ‌شود.

درد ستون فقرات

“روماتیسم ستون فقرات، یك بیماری پیش ‌رونده و دردناك است كه اصولاً ستون فقرات را درگیر می ‌كند، اما می ‌تواند مفاصل و رباط ها را نیز درگیر كند و معمولاً با دیسك كمر اشتباه گرفته می‌ شود.

شروع تدریجی خشكی و درد پشت در طول هفته ‌ها و ماه‌ ها، خشكی‌، سفتی و درد در بامداد كه تدریجا در طی روز با حركت از بین می ‌رود یا كاهش می‌ یابد، ادامه‌ داشتن ناراحتی بیش از 3 ماه، احساس بهتر شدن پس از حركت و ورزش، و احساس بدترشدن بعد از بی تحرکی طولانی از مهم ترین نشانه‌های ابتلا به این عارضه است و بیماران باید با دیدن این علائم حتما به یك متخصص روماتولوژی مراجعه کنند.

به دلیل این كه كمردرد در بین تمام ملل شایع است و علائم این بیماری نیز مانند كمردرد است، تشخیص آن در زنان، در بهترین كشورهای دنیا 9 سال طول می ‌كشد.”

علايم روماتیسم ستون فقرات  بصورت زير است :

1) شروع تدريجي کمردرد و ستون فقرات بمدت چند هفته تا چند ماه

2) خشكي مفاصل در ابتداي صبح كه با انجام فعاليتهاي روزانه يا ورزش بتدريج كم مي شود.

3) بهتر شدن خشكي مفاصل بعد از ورزش و بدتر شدن بعد از استراحت

4) كاهش وزن بخصوص در اوايل بيماري

5) احساس خستگي

6) احساس تب و تعريق شبانه

روماتیسم ستون فقرات

اين بيماري را با ديسك كمر اشتباه نگيريد

 اول با يك كمردرد پيش پا افتاده شروع مي‌شود و به محض شدت گرفتن درد، شخص سعي مي‌كند با مراجعه به پزشك درد , عمومي يا ارتوپد مشكل خود را برطرف كند، غافل از آن كه نفس اين بيماري توسط يك روماتولوگ (متخصص روماتولوژي)‌ به شماره خواهد افتاد و از پيشرفت بيماري رماتيسم ستون فقرات و يا‌ (AS) جلوگيري مي‌كند. 

فرزانه فتاحي، رئيس هيات مديره انجمن حمايت از بيماران«» AS  مي‌گويد: اين بيماري بيشترين ضايعه را به كمر وارد مي‌كند و عضوهاي ديگري همچون چشم، كبد، كليه، كيسه صفرا، قلب و روده را نيز درگير مي‌كند.

به گفته وي، از آنجا كه كمر درد يكي از شايع‌ترين بيماري‌هاي روز دنياست، از ميزان توجه افراد به اين بيماري بسيار كم مي‌شود.

فتاحي با اشاره به اين كه رماتيسم ستون فقرات در مردان جوان بين سنين 16 تا 25 سالگي رواج دارد، مي‌افزايد: بيمار به هنگام ابتلا به اين بيماري دچار سرگرداني مي‌شود كه به علت ناشناخته بودن بيماري به پزشكان غيرمتخصص اين بيماري (ارتوپد، درد , جراحان مغز و اعصاب و جراحان ستون فقرات)‌ مراجعه مي‌كند. به گفته رئيس انجمن رماتيسم ستون فقرات، وقتي مساله بغرنج مي‌شود كه پزشك به دليل مشابهت اين بيماري با ديسك كمر، براي بيمار استراحت مطلق تجويز مي‌كند، چرا كه بيمار با استراحت‌هاي پياپي خود باعث عود و شدت بيماري مي‌شود.

در اين بيماري «تحرك» شرط اول براي جلوگيري از بد شكل شدن بدن است. حالت سكون در اين بيماران، كمر آنها را به شكل ني‌ خيزران در مي‌‌آورد و بنابراين بهترين راه مبارزه تحرك، حركت، نرمش و ورزش است.

تشخيص نامناسب، ديرهنگام و شباهت آن با ديسك كمر يا انواع كمر دردهاي مكانيكي و  سياتيك از سوي پزشكان و تجويز استراحت مطلق، اين بيماري را تشديد مي‌كند. فتاحي با بيان اين مطلب اظهار مي‌كند: اين بيماري نيازي به جراحي ندارد و بيمار با مصرف داروهاي خاص خود (داروهاي ضدالتهاب)‌ از پيشرفت بيماري و بروز معلوليت جلوگيري مي‌كند.

عوارض بيماري‌

اين دسته از بيماران به علت خميدگي كامل ستون فقرات، ثابت ماندن گردن و بقيه مفاصل بدن و تاري چشم، خيلي سريع روحيه خود را از دست داده و دچار بيماري افسردگي و حتي اعتياد مي‌شوند، رئيس انجمن رماتيسم ستون فقرات با اشاره به اين مطلب ابراز مي‌كند: هنوز در هيچ جاي دنيا، علت به وجود آمدن اين بيماري مشخص نشده است ولي مي‌توان يكي از بزرگ‌ترين دلايل آن را «توارث» ذكر كرد كه در صورت مثبت بودن ژن (27 - HLA- b) در شخص، درصد گرفتاري فرزندان آن، به اين بيماري مزمن بيشتر خواهد بود.

به گفته وي پيشگيري با كنترل و جلوگيري از پيشرفت بيماري است چرا كه اين بيماري مزمن، هميشه و تا آخر همراه با بيمار است ولي متوقف كردن و جلوي پيشرفت بيماري را گرفتن يعني مبارزه با معلوليت.

به گفته فتاحي بيماري (AS) در دهه دوم و سوم عمر بيشتر در مردان جوان رايج است و مي‌توان گفت به طور كلي مردان سه برابر زنان بيشتر به اين بيماري مبتلا مي‌شوند و همچنين بروز اين بيماري در كودكان زير 10 سال شايع نيست، ولي علائم ابتلا به اين بيماري در كودكان با درد مفاصل زانو، ران، كف پا و عموما با قرمزي چشم همراه است.

برخي علائم‌

ستون فقرات (كمر)‌ و گردن به سمت جلو متمايل شده و زانوها و مفاصل را درگير مي‌كند و راه رفتن و نشستن براي شخص سخت و عذاب‌آور مي‌شود.

فتاحي با اشاره به اين مطلب ابراز مي‌كند: اين بيماري با خشكي دهان در صبحگاهان همراه است و اغلب درد به هنگام استراحت سراغ شخص مي‌رود و بيمار مجبور به بيدار شدن از خواب، قدم زدن و حتي دوش آبگرم گرفتن مي‌شود و در برخي از موارد بيماري‌هاي پوستي از قبيل خارش و پوسته پوسته شدن كف سر را هم موجب مي‌شود كه در صورت وخيم شدن به زخم تبديل مي‌شود.

به گفته وي درمان رماتيسم ستون فقرات، درد در ناحيه پاشنه پا و قفسه سينه بقدري عذاب‌آور است كه حتي بيمار توان عطسه و خميازه كردن را نيز از دست مي‌دهد.

راه‌هاي درمان

اين بيماري مسري نيست ولي درصد افرادي كه بر اثر اين بيماري دچار افسردگي مي‌شوند بسيار بالاست. 

فتاحي با اشاره به اين كه 50 درصد اين بيماران، داروهاي ضدالتهاب مصرف مي‌كنند، درمان‌هاي غيردارويي از قبيل ورزش، نرمش و آب‌درماني را مفيد خوانده و يادآور مي‌شود؛ هزينه درمان يك دوره تزريق اين بيماري بين 15 تا 20 ميليون تومان است كه اكثر بيماران از پرداخت آن ناتوان هستند. وي همچنين با اعلام شماره تلفن [phone] انجمن، با اشاره به فعاليت 15 ساله انجمن حمايت از بيماران رماتيسم ستون فقرات در كشور، بي‌توجهي دست‌اندركاران وزارت بهداشت در زمينه اطلاع‌رساني و آموزش صحيح خانواده‌ها و نوجوانان در زمينه پيشگيري از اين بيماري و كمبود فضاهاي اداري، آموزشي و پزشكي انجمن مزبور را از جمله مشكلات حل نشده پيش روي مسوولان اين انجمن ذكر كرد و خواستار توجه جدي مسوولان به اين گروه از بيماران شد.

اسپوندیلیت آنکیلوزان با ستون فقرات چه می‌کند؟

اسپوندیلیت آنکیلوزان، یک بیماری روماتیسمی دردناک و پیشرفت‌کننده است که معمولا مفاصل ستون‌فقرات را درگیر می‌کند ولی می‌تواند سایر مفاصل را نیز در برگیرد و حتی می‌تواند روی سایر اندام‌ها (چشم‌، ریه، روده و قلب) اثر بگذارد. اسپوندیلیت آنکیلوزان یا a.s به وضعیتی گفته می‌شود که در آن، همه یا برخی از مفاصل ستون فقرات باهم درآمیخته و یکپارچه می‌شوند. برخی پزشکان، این بیماری را با نام «روماتیسم ستون فقرات» معرفی کرده‌اند.

آقای دکتر! لطفا در ابتدا تعریفی از بیماری روماتیسم ستون فقرات یا اسپوندیلیت آنکیلوزان داشته باشید.اسپوندیلیت آنکیلوزان یا روماتیسم ستون فقرات یعنی چسبیدن ستون مهره‌ها به هم. مشخصه اصلی این بیماری چسبیده شدن ستون مهره است که تقریبا در دوسوم بیماران اتفاق می‌افتد. این بیماری بیشتر در افراد جوان و در دهه دوم و سوم زندگی آنها دیده می‌شود و در مردان سه برابر بیشتر از زنان است، در حالی که در گذشته این میزان ۹ برابر بود. علت کم شدن این میزان آن است که چون در زنان بیماری as خیلی غیرعادی بروز پیدا می‌کند و ممکن است از ستون مهره شروع نشود، پزشکان متخصص دچار سردرگمی می‌شدند ولی با اطلاعات جدید و آشنایی بیشتر پزشکان با بروز این بیماری در خانم‌ها، این رقم سه برابر نسبت به مردان کاهش پیدا کرده است. بروز بیماری بعد از ۵۰ سالگی خیلی کم است، اگرچه ممکن است دیده شود زیرا بیش از ۹۵ درصد بیماری تا این سن بروز پیدا می‌کند.

▪ علت بروز این بیماری چیست؟

ـ علت اینکه چرا این بیماری به وجود می‌آید، هنوز مشخص نیست اما as یکی از بیماری‌هایی است که ژنتیک در آن بسیار دخالت دارد. ما سه بیماری در زمینه روماتولوژی داریم که عامل ژن در آن بسیار قوی است: پسوریازیس، لوپوس و همین as که زمینه فامیلی دارد و با ژن خاصی به نام b۲۷ همراهی قوی دارد، به‌طوری که بیش از ۹۰ درصد بیماران as دارای این ژن هستند، گرچه برخی مواقع در as ثانویه یعنی asای که ثانویه به بیماری‌ها به خصوص بیماری‌های روده‌ای ظاهر می‌شود، ممکن است این ژن نقش کم رنگ‌تری داشته باشد ولی در غالب موارد as زمینه ژنتیکی دارد. حتی در بستگان این بیماران ممکن است as به طور کامل بروز نکند اما علایم خفیفی را از as در آنها پیدا کنیم. به عنوان مثال به جای اینکه این افراد دردهای ستون مهره‌ای پیدا کنند دردهایی در کف پاشنه، دردهایی بین دو کتف و قسمت جلوی سینه دارند که گاهی اوقات می‌تواند طولانی‌مدت باشد، به طوری که کاملا برای پزشکان گمراه‌کننده است تا اینکه متوجه زمینه فامیلی آنها بشویم و بدانیم که این افراد در بستگان‌شان بیماری as دارند و این علایم غیرعادی،‌ علایم ثانویه as است، البته این‌طور نیست که اگر ژن وجود داشته باشد، فرد حتما به این بیماری مبتلا شود. خیلی از افراد ژن را دارند ولی مبتلا نیستند. شیوع b۲۷ بر اساس زمینه ژنتیکی جامعه بسیار متفاوت است ولی چیزی حدود ۲ درصد افراد جامعه ممکن است این ژن را داشته باشند ولی همه آنها به as مبتلا نمی‌شوند اما خطر ابتلا در این افراد بالاتر از دیگر افرادی است که این ژن را ندارند. علاوه بر این علت دیگری برای بیماری مطرح شده است و آن هم عفونت است.

عفونت خاصی به نام کلبسیلا در ایجاد این بیماری دخیل دانسته شده است که این میکروب به خصوص از راه دستگاه گوارش وارد بدن می‌شود و ممکن است به دلیل شباهت‌اش با ساختمان‌های مفاصل و ستون مهره، علایم واکنش بدن نسبت به این میکروب را در ستون مهره‌ها و مفاصل پیدا ‌کنیم. پس در یک زمینه ژنتیکی مشخص که b۲۷ است فرد دچار عفونت‌های خاصی می‌شود و این عفونت‌ خاص به ایجاد بیماری as در این افراد منجر می‌شود. به همین دلیل هم است که بیشتر افراد علایم خود را در دهه دوم و سوم زندگی‌شان نشان می‌دهند چون به هر حال یک بار با این میکروب تماس داشته‌اند و بیماری در این مدت بروز می‌کند و به همین دلیل است که هر چه سن بالاتر می‌رود شیوع as کمتر می‌شود.

▪ یعنی می‌شود با آنتی‌بیوتیک، این بیماری را درمان کرد؟

ـ نه! این‌طور نیست که شما بتوانید جلوی بیماری را با درمان آنتی‌بیوتیکی بگیرید. همان‌طور که گفتم عفونت نقشی در بروز بیماری as دارد اما تنها عامل تعیین‌کننده نیست. اینکه چرا بعضی دچار این بیماری می‌شوند و برخی دیگر نمی‌شوند، هنوز مشخص نیست. امروزه نقشه‌های ژنتیکی ریزتری را از این بیماری پیدا کرده‌اند که بعضی از آنها خیلی قوی‌تر با این بیماری همراهی دارد و احتمال ابتلا به as را بیشتر می‌کند.

▪ با توجه به اینکه این بیماری، ارثی است؛ آیا می‌توان از آن پیشگیری کرد؟

ـ نه! متاسفانه این بیماری راه پیشگیری ندارد و در افرادی که ژن آن را دارند احتمال بروز وجود دارد و در صورتی که بروز پیدا کند، مراجعه سریع به پزشک و جلوگیری از پیشرفت‌ بیماری و گرفتن آموزش‌های لازم بسیار مهم است تا بیماری عوارض خود را به صورت زمین‌گیر شدن افراد ایجاد نکند.

▪ حالا درمانی دارد یا نه؟

ـ امروزه درمان‌های تخصصی در این بیماران داریم که دست ما را در درمان این بیماران بازتر کرده است. بسیاری از بیماران به خصوص افرادی که در مراحل اولیه بیماری مراجعه می‌کنند درمان موفق‌تری خواهند داشت، چرا که اگر روماتیسم دیر درمان شود به تدریج ستون مهره به هم چسبیده می‌شود و کلیه حرکات ستون مهره با مشکل مواجه می‌شود و با پیشرفت بیماری، به تدریج قسمت‌های فوقانی‌تر و حتی تا گردن گرفتار می‌شود، به طوری که این بیماران حتی گردن‌شان را نمی‌توانند بالا بیاورند و مجبورند بیشتر زمین را نگاه کنند. گرچه این بیماری مرگ و میر را زیاد نمی‌کند ولی در ایجاد معلولیت نقش مهمی دارد. اما متاسفانه درمان‌ها بسیار گران هستند و هزینه درمانی بیماران معمولا در ماه به حدود یک و نیم میلیون تومان می‌رسد و تا زمانی که درمان‌ها را ادامه ‌دهند، نتیجه خواهند گرفت و چنانچه درمان قطع شود، علایم بیماری باز خواهد گشت. برای درمان داروهای مختلفی داریم که مهم‌ترین آنها داروهای ضد التهاب هستند. درمان‌های مکمل دیگری هم داریم که کمتر در گرفتاری‌های ستون مهره استفاده می‌کنیم و بیشتر برای درگیری‌های مفصلی و چشمی این بیماران استفاده می‌شود. توجه داشته باشید که نقش آموزش در این بیماران بسیار مهم است، چراکه اگر به این بیماران آموزش داده شود و توصیه‌های لازم برای جلوگیری از پیشرفت ناهنجاری‌های ستون فقرات داده شود، زندگی بسیار مناسب‌تری را خواهند داشت. شاید نقش عمده آموزش‌های بیماران، جلوگیری از پیشرفت بیماری و ایجاد زندگی بهتر برای آنها است. در کشورهایی که از نظر هزینه‌های مالی، مشکلات درمانی دارند، نقش آموزش‌های بیماران در جلوگیری از پیشرفت پررنگ‌تر است.

● علایم بیماری

علایم بیماری بر اساس سن و جنس می‌تواند بسیار متغیر باشد. افرادی که کاملا علایم مشخص بیماری را دارند که معمولا مردان دهه دو و سه هستند، با دردهای ستون مهره مراجعه می‌کنند. دردهای ستون مهره تا مدت‌ها با دیسک کمر اشتباه گرفته می‌شد و غالب بیماران ام‌آرآی و حتی عمل جراحی دیسک کمر را انجام می‌دادند. همان‌طور که می‌دانید نتیجه ام‌آرآی در ۳۰ درصد موارد مثبت کاذب می‌شود، یعنی حتی افرادی که تا به امروز کمردرد را تجربه نکردند و الان هم کمردرد ندارند اگر ام‌آرآی انجام دهند در یک‌سوم آنها دیسک‌های ظریفی دیده می‌شود اما برخلاف دیسک، درد بیماران مبتلا به as حالت التهابی دارد. درد دیسک معمولا با استراحت بهتر می‌شود ولی درد بیماران روماتیسم ستون فقرات با استراحت بدتر می‌شود و صبح‌ها با سفتی صبحگاهی بلند می‌شوند که این کاملا برخلاف دیسک است، البته سفتی صبحگاهی در افرادی که قوس کمرشان زیاد است و یا افرادی که بستر مناسبی ندارند نیز دیده می‌شود ولی این سفتی صبحگاهی خیلی کوتاه‌مدت است و سفتی فرد بعد از یک تا دو دقیقه بعد از بیدار شدن از بین می‌رود ولی در بیماران مبتلا به روماتیسم ستون فقرات سفتی صبحگاهی بسیار طولانی مدت است و معمولا بیش از یک ساعت طول می‌کشد.

پس علامت عمده این بیماری دردهای ستون مهره‌ای است که حالت التهابی دارد و با استراحت بدتر و با فعالیت، به تدریج بهتر می‌شود. گاهی اوقات بیماران دچار دردهایی در قسمت‌های تحتانی ستون مهره و به خصوص در ناحیه باسن می‌شوند. این دردها ممکن است اوایل متناوب باشد. این محل، محل مفاصل ساکروایلیاک است که در این بیماری تقریبا در تمامی موارد درگیر می‌شود. در اوایل دردها حالت متناوب دارد، به طوری که مدتی این باسن و مدت‌ دیگر باسن بعدی درد دارد و بعد از مدت دیگری ممکن است دردها ثابت باقی بمانند. این دردها هم حالت التهابی دارد، یعنی صبح‌ها بعد از استراحت بیشتر است و با فعالیت به تدریج بهتر می‌شود. اگر بخواهیم از دردهای ستون مهره غیرعادی نام ببریم که به خصوص در خانم‌ها و در افراد جوان‌تر دیده می‌شود، دردهای بین دو کتفی است که مدت‌های طولانی باقی می‌ماند. البته شاید مهم‌ترین علت دردهای بین دو کتف، علل عضلانی باشد ولی درد این یبماران شب‌ها شدت پیدا کرده و صبح‌ها کاهش پیدا می‌کند.

گاهی اوقات بیماران دچار دردهایی در قسمت جلوی سینه به خصوص روی استخوان جناق و اطراف آن می‌شوند که این دردها معمولا مدت‌ها توسط متخصصان قلب مورد بررسی قرار می‌گیرند و در نهایت علت آن را دردهای عضلانی عنوان می‌کنند، در حالی که ممکن است این دردها شروع بیماری روماتیسم ستون فقرات باشد. از علایم دیگری که در این بیماران دیده می‌شود درگیری محل اتصال لیگامان‌ها و تاندون‌ها به استخوان است، به خصوص اینکه این بیماران دچار دردهایی در ناحیه زیر و پشت پاشنه می‌شوند که ممکن است مدت‌ها با خار پاشنه اشتباه گرفته شود. گاهی اوقات محل اتصال تاندون‌ها در اطراف زانو و شانه ممکن است درگیر شود و از لحاظ تشخیصی سردرگمی ایجاد کند. از علایم دیگر این بیماری درگیری‌های مفصلی است که در بچه‌ها و خانم‌ها می‌تواند اولین علامت باشد بدون اینکه ستون مهره درگیر شده باشد. در پا مفاصل معمولا متورم می‌شوند، گرم می‌شوند و باد می‌کنند و با روماتیسم‌های دیگر اشتباه گرفته می‌شوند، به خصوص اگر ستون مهره‌ها درگیر نباشد.

از علایم دیگر این بیماری درگیری‌های چشمی است که ممکن است سال‌ها قبل از بروز روماتیسم و یا بعد از بروز آن خود را نشان دهد که به قرمزی یکطرفه چشم همراه با تاری دید منجر می‌شود، البته خوشبختانه کمتر عوارض چشمی مزمن مانند چسبندگی در این بیماران دیده می‌شود ولی این حملات می‌تواند به صورت تکرارشونده تا مدت‌ها ادامه پیدا کند. ندرتا بیماری دارای عوارضی در ریه، قلب و دستگاه گوارش است که البته زیاد شایع نیست ولی در بیماران می‌توان مشاهده کرد.

منبع : ایران سلامت

اسپونديليت آنكيلوزان(رماتيسم ستون فقرات)

اسپونديليت آنكيلوزان چيست؟

اسپونديليت آنكيلوزان يك بيماري رماتيسمي است كه بيشتر ستون فقرات را درگير مي سازد. اما مي تواند ساير مفاصل،رباطها و زردپي ها را نيز درگير كند. احتمال درگيري چشمها، قلب، ريه و روده در اين بيماري وجود دارد.

معني اسپوندليت آنكيلوزان چيست؟

اسپونديليت به معني التهاب ستون فقرات است و انكيلوزان به معني چسبيدن به يكديگر است. در اين بيماري برخي از مفاصل ستون فقرات و يا حتي تمام آنها در اثر التهاب به يكديگر  مي چسبند. چسبندگي تمام مفاصل ستون فقرات به يكديگر معمولا اتفاق نمي افتد. در بسياري از افراد فقط چسبندگي در تعدادي از مفاصل اتفاق مي افتد.

اين بيماري بيشتر چه افرادي را مبتلا مي سازد؟

اسپونديليت آنكيلوزان مي تواند بچه ها، زنان و مردان را مبتلا كند ولي بيشتر در مردان و بطور متوسط 24 سالگي ديده مي شود. ولي علايم مي توانند در هر زماني ظاهر شوند.

علايم اسپونديليت آنكيلوزان چيست؟

علايم مشخصاين بيماري بصورت زير است :

1) شروع تدريجي كمر درد و ستون فقرات بمدت چند هفته تا چند ماه

2) خشكي مفاصل در ابتداي صبح كه با انجام فعاليتهاي روزانه يا ورزش بتدريج كم مي شود.

3) بهتر شدن خشكي مفاصل بعد از ورزش و بدتر شدن بعد از استراحت

4) كاهش وزن بخصوص در اوايل بيماري

5) احساس خستگي

6) احساس تب و تعريق شبانه

آيا اسپونديليت آنكيلوزان مفاصل غير از ستون فقرات را درگير مي سازد؟

اسپونديليت آنكيلوزان مي تواند باعث ايجاد درد و التهاب در مفصل ران، زانوها و مچ پا بشود. بطور كلي امكان ابتلا هر مفصلي وجود دارد. در اكثر موارد درد و التهاب پس از درمان كم مي شود. انجام ورزشهاي مناسب براي جلوگيري از خشك شدن مفاصل بسيار مهم است. اين بيماري مي تواند باعث ايجاد درد در كف پا شود كه با راه رفتن بدتر مي شود.

آيا اسپونديليت آنكيلوزان ساير اعضاي بدن را نيز درگير مي سازد؟

گاهي اسپونديليت آنكيلوزان باعث درگيري چشم، قلب، و ريه مي شود. معمولآمي توان اين درگيريها را بطور مناسبي درمان كرد.

منبع : دکتر رئیسی

رماتیسم ستون فقرات چیست؟

يکي از بيماري هاي روماتيسمي اسپونديل آرتريت آنکيلوزانت (Sponbylitis Ankilosing) AS است که اکثرا با دیسک کمر اشتباه گرفته می شود.

قبل از اينکه اين بيماري را تعريف کنيم بهتر است معني لغوي آن را بيان کنيم:

اسپونديل به معناي فقرات و اسپونديليت به معناي التهاب فقرات است. بنابراين اسپونديل آرتريت آنکيلوزانت به معناي التهاب روماتيسمي ستون فقرات است که در آن پس از مدتي مهره ها ممکن است با هم يکي شده به ندرت بصورت ني خيزران يکپارچه شوند.

اين بيماري اکثرا در مردان جوان ديده مي شود و شروع آن معمولا سنين 18 تا 20 سالگي است، ولي در زنها هم ديده مي شود.

مشخصه رماتیسم ستون فقرات

مشخص ترين علامت اين بيماري درد ستون فقرات و لگن است و از آنجا که درد کمري يکي از شکايات افراد هر اجتماع است تعداد زيادي  از کساني که مبتلا به اين بيماري مي شوند ممکن است با تشخيص هاي ديگري درمان گردند.
درد ناشي ازAS   اکثرا به آهستگي و خود به خود شروع مي شود و ماه ها به طور ثابت يا پيش رونده باقي مي ماند. اين درد با استراحت بيشتر مي شود و با فعاليت کاهش مي يابد. درد لگن و ستون فقرات پشتي  کمري اکثرا بيمار را در نيمه دوم شب از خواب بيدار مي کند و بيمار بالاجبار از رختخواب بيدار شده و بر حسب شدت درد مدتي راه رفته و دوباره به رختخواب برمي گردد.

وقتي بيمار از رختخواب بيرون مي آيد خشکي صبحگاهي و درد شديد وجود دارد ولي با شروع فعاليت، درد و خشکي بتدريج از بين رفته و اکثر بيماران آن روزها احساس راحتي مي کنند. هر چه بيماري شديد تر باشد خشکي صبحگاهي بيشتر طول مي کشد. گاهي در بعضي از بيماران تا نيمه روز خشکي باقي مي ماند. در عده کمي از مبتلايان به طور کلي درد وجود ندارد.

بهترین راه مبارزه با رماتیسم ستون فقرات

در اين بيماري «تحرك» شرط اول براي جلوگيري از بد شكل شدن بدن است. حالت سكون در اين بيماران، كمر آنها را به شكل ني‌ خيزران در مي‌‌آورد و بنابراين بهترين راه مبارزه تحرك، حركت، نرمش و ورزش است.

علایم بیماری رماتیسم ستون فقرات:

-التهاب محل چسبيدن رباط ها به استخوان و لذا هر جايي که رباط ها به استخوان ها مي چسبند

در این حالت بيماران احساس درد مي کنند. مثلا درد در پاشنه ها و درد قفسه صدري وجود دارد يا حتي ممکن است در بعضي ها شروع بيماري با درد پاشنه ها و قفسه صدري باشد. علاوه بر گرفتاري مفاصل لگن، ستون فقرات، پاشنه ها و قفسه صدري و محل چسبيدن رباط ها به استخوان ها، در اين بيماري، مفاصل بزرگ اندام ها نيز گرفتار مي شوند.

  -ستون فقرات (کمر)  و گردن به سمت جلو متمايل شده و زانوها و مفاصل را درگير مي کند و راه رفتن و نشستن براي شخص سخت و عذاب آور مي شود.

- ممکن است بيماري با درد تورم مفاصل زانو، مفاصل رانها، شانه ها و مچ دست ها و پاها شروع شود و يا ممکن است علائم کمري، لگن و مفاصل محيطي با هم ديده شوند.

-از علائم ديگري که در عده اي از بيماران ديده مي شود،گرفتاري چشمي به صورت سرخي و تاري است که در نتيجه التهاب اطاق هاي چشمي مي باشد و اگر درمان زودرس صورت نگيرد منجر به تاري دائمي چشم مي گردد.

-همچنين در اين بيماري ندرتا ممکن است قلب، ريتين و ساير دستگاه ها گرفتار شوند.

منبع: مردم سالاری

مشاهده فیلم آموزشی ستون مهره ها و آسیب های آن

مشاهده فیلم آموزشی

بر روی لینک زیر کلیک کنید

ستون مهره ها و آسیب های آن

ساختمان مهره در ستون مهره ها

هر مهره قسمتی از ستون فقرات بوده که تعداد آنها در افراد طبیعی نابالغ، 33 عدد است. اندازه و شکل آنها در نواحی مختلف ستون مهره‌ها متفاوت است. به عنوان مثال مهره‌های ناحیه کمر به علت تحمل فشار بیشتر، نسبت به مهره‌های گردنی بزرگتر بوده، ولی سوراخ مهره‌ای کوچکتری درمقایسه با مهره‌های ناحیه گردنی دارند.

 ستون فقرات و یک مهره در تصویر زیر:

دو مهره آخر ستون فقرات، خاجی و دنبالچه نام دارد. استخوان خاجی به دو استخوان بی نام (هیپ) متصل می‌شود. از اتصال سطح مفصلی استخوان خاجی با سطوح مفصلی استخوان‌های بی نام، مفصل خاجی خاصره‌ای (ساکروایلیاک) در هر طرف ایجاد می‌گردد. این مفصل در انتقال وزن سر و گردن و تنه به کمربند لگنی که درنهایت به اندام تحتانی منتقل می‌شود، نقش دارد.

 ترتیب مهره ها

در انسان ترتیب مهره‌ها در ستون فقرات یک فرد طبیعی نابالغ شامل موارد زیر است:

-هفت مهره گردنی

-دوازده مهره سینه‌ای

-پنج مهره کمری

-پنج مهره خاجی

-چهار مهره دنبالچه‌ای

در بزرگسالان پنج مهره خاجی به یک استخوان خاجی (ساکروم) و چهار مهره دنبالچه‌ای به یک استخوان دنبالچه (کوکسیکس) تبدیل می‌شوند.

 اجزای یک مهره

هر مهره از دو قسمت تشکیل می‌گردد (به جز مهره اول و دوم گردنی یعنی اطلس و آکسیس):

-بخش جلویی بنام جسم مهره (تنه مهره) که به انگیسی Body می‌گویند.

-بخش پشتی (خلفی) بنام قوس مهره‌ای [۱]

از اتصال دو انتهای قوس مهره‌ای به جسم مهره، سوراخ مهره‌ای [۲] ایجاد می‌شود. سوراخ‌های مهره‌ای در طول ستون فقرات همراه با رباط‌های زرد، مجرای مهره‌ای [۳] یا مجرای نخاعی [۴] را می‌سازند که طناب نخاعی در آن جای می‌گیرد. رباط زرد [۵] (فلاوم) که رباط میان تیغه‌ای نامیده می‌شود، در اتصال تیغه‌ها (لامیناها)ی قوس مهره‌ها در یک طرف نقش دارند.

جسم مهره

جسم مهره یک توده استوانه‌ای است که قسمت جلویی (قدامی) مهره را تشکیل می‌دهد. دیسک‌های بین مهره‌ای در ستون فقرات به صورت صفحه‌ای بر روی جسم مهره‌ها قرار می‌گیرند که مهمترین وظیفه آنها، تحمل وزن و کاهش شدت ضربات وارده به ستون مهره‌ها است.

 قوس مهره ای

قوس مهره‌ای، قسمت پشتی (خلفی) مهره را تشکیل می‌دهد که شامل دو نیم قوس است. یک قوس مهره‌ای دارای دو پایه (پدیکول) و همچنین دو تیغه (لامینا) است که پایه در جلو و تیغه در عقب قرار دارد.

هر قوس مهره‌ای دارای هفت زائده‌است که عبارتنداز:

-یک زائده خاری که از اتصال دو تیغه قوس مهره‌ای در عقب ایجاد می‌گردد.

-دو زائده عرضی

-دو زائده مفصلی فوقانی

-دو زائده مفصلی تحتانی

در قسمت بالا و زیر هر پایه (Pedicle) یک بریدگی قراردارد. بریدگی‌های فوقانی و تحتانی هر دو مهره‌ای که روی یکدیگر قرارمی گیرند، سوراخ بین مهره‌ای [۶] را می‌سازند که محل خروج یا ورود عصب نخاعی و عروق خونی است.

منبع:فیزیوتراپی

روماتیسم ستون فقرات شبیه کمردرد است

روماتیسم ستون فقرات از جمله بیماری‌ های اسكلتی محسوب می‌ شود كه متاسفانه به علت شباهت علائم آن با كمردرد، معمولا از طرف مبتلایان نادیده گرفته می ‌شود. بسیاری از پزشكان و ارتوپدهای كشور نیز آشنایی كامل با این بیماری ندارند و برای درمان آن به فیزیوتراپی‌ های بلند مدت روی می‌ آورند كه كارآمد نیست.

با توجه به این كه بسیاری از مردم جهان و از جمله كشور ما به كمردرد دچار هستند و آمار ابتلا در این زمینه به 80 درصد هم می ‌رسد، لذا اشتباه‌ گرفتن روماتیسم ستون فقرات با كمردرد عوارضی را به همراه دارد كه می‌ تواند حتی سال ‌ها بیمار را زمین ‌گیر كند. در حالی كه اگر پس از درد كمر و با توجه به علائم آن، بیمار به متخصص روماتولوژی مراجعه كند از عوارض ابتلا به این بیماری در حال شیوع، در امان خواهد بود.

بیش از نیم میلیون نفر از جمعیت كشور به روماتیسم ستون فقرات مبتلا هستند

سید مجتبی حكیم، فوق تخصص روماتولوژی و عضو انجمن روماتولوژی ایران می‌گوید:

"طبق آمارهای جهانی حدود 8/0 درصد جمعیت كشور یعنی حدود نیم میلیون نفر در ایران به روماتیسم ستون فقرات مبتلا هستند.

سن شروع این بیماری 18 تا 20 سالگی است. در این سنین علائم این بیماری شروع می‌ شود و ظهور این علائم در سنین بالای 40 سال بسیار نادر است. مردان 9 برابر زنان به این عارضه مبتلا می ‌شوند.

شیوع عامل اصلی روماتیسم ستون فقرات (آنتی ‌ژن HLA-B27) در جوامع دنیا 14 درصد است. در كشورهای اروپای شرقی این میزان بیشتر است و در ایران، در استان‌ كهگیلویه و بویراحمد و یاسوج بیشتر دیده می ‌شود. لذا ابتلا به آن در این مناطق بیشتر است.

علت ابتلا به روماتیسم ستون فقرات هنوز مشخص نیست. اما زمینه ژنتیكی در ایجاد آن تاثیر دارد، طوریكه در 90 درصد افراد مبتلا به آن، گلبول‌های سفید خون حاوی آنتی ‌ژن HLA-B27 است. البته افرادی هم دیده شده اند كه این آنتی ‌ژن را داشته اند، ولی به این عارضه مبتلا نشده‌اند و برعكس افرادی هم این آنتی ‌ژن را نداشته اند و به روماتیسم ستون فقرات مبتلا شده‌اند.

این بیماری به علت تشابه آن با كمردرد، در ایران و جهان رو به افزایش است. "

روماتیسم ستون فقرات علائم شبیه كمردرد دارد

فرزانه فتاحی، رئیس انجمن روماتیسم ستون فقرات ایران می‌گوید:
درد ستون فقرات

"روماتیسم ستون فقرات، یك بیماری پیش ‌رونده و دردناك است كه اصولاً ستون فقرات را درگیر می ‌كند، اما می ‌تواند مفاصل و رباط ها را نیز درگیر كند و معمولاً با دیسك كمر اشتباه گرفته می‌ شود.

شروع تدریجی خشكی و درد پشت در طول هفته ‌ها و ماه‌ ها، خشكی‌، سفتی و درد در بامداد كه تدریجا در طی روز با حركت از بین می ‌رود یا كاهش می‌ یابد، ادامه‌ داشتن ناراحتی بیش از 3 ماه، احساس بهتر شدن پس از حركت و ورزش، و احساس بدترشدن بعد از بی تحرکی طولانی از مهم ترین نشانه‌های ابتلا به این عارضه است و بیماران باید با دیدن این علائم حتما به یك متخصص روماتولوژی مراجعه کنند.

به دلیل این كه كمردرد در بین تمام ملل شایع است و علائم این بیماری نیز مانند كمردرد است، تشخیص آن در زنان، در بهترین كشورهای دنیا 9 سال طول می ‌كشد."

آگاهی مردم و پزشكان از این بیماری کم است

خانم عباسی كه حدود 45 سال دارد می ‌گوید:

"20 سال به خاطر درد این بیماری، شب ها تا صبح گریه می ‌كردم و به نزد انواع پزشكان از جمله اورتوپد و فیزیوتراپ رفتم. داروهایم از آلمان برایم ارسال می ‌شد، اما هر روز بدتر از دیروز می شدم و به جایی رسیدم كه هیچ داروی مسكنی بر دردهایم تاثیر نداشت. جلسات زیاد فیزیوتراپی را انجام دادم و حتی یك بار، 15 روز در بیمارستان بستری شدم. همه می ‌گفتند كه دیسك كمر دارم. MRI هم نمی ‌توانستم انجام دهم و برای این كار پزشكان مجبور شدند مرا بیهوش كنند. از زمانی كه نزد روماتولوژ رفتم و مشاوره ‌های انجمن روماتیسم ستون فقرات را دریافت كردم، خیلی زودی بهبود پیدا كردم و الان خوشحالم كه می‌ توانم راه بروم."

یك مرد كارمند بازنشسته نظامی كه 56 سال دارد می‌ گوید:

"من دیابت دارم و 12 تا 13 سال است كه تحت نظر پزشك هستم و برای درمان بیماری ‌ام به پزشكان معتبر داخل و خارج كشور مراجعه كردم و آن ها تشخیص دیسك كمر دادند و حتی می‌ خواستند عمل جراحی‌ هم روی كمرم انجام دهند تا این كه پس از مراجعه به روماتولوژ و آشنایی با انجمن و استفاده از مشاوره‌های انجمن، در حال حاضر وضعیت جسمانی خوبی دارم."

درمان روماتیسم ستون فقرات در مراحل ابتدایی بسیار ساده است

فتاحی، رئیس انجمن روماتیسم ستون فقرات ایران می گوید:

"با توجه به این كه بیشتر افراد مبتلا، مردان جوان هستند، متاسفانه برخی از آنها برای تسكین دردهای كمر و پشت، به سمت مصرف مواد مخدر می روند، در حالی كه اگر بیماری زود تشخیص داده شود، درمان آن بسیار ساده است.

این عارضه یك سیر مزمن دارد و 50 درصد درمان آن به مصرف داروهای ضد التهاب و 50 درصد بقیه به انجام مشاوره‌ هایی در زمینه نحوه زندگی و تغذیه بستگی دارد. آب ‌درمانی و انجام حركات ورزشی تحت نظر پزشك، در بهبود آن تاثیر به سزایی دارد.

این بیماری می ‌تواند علاوه بر كمردرد و پشت‌ درد، دیگر مفاصل مانند مچ و زانو را نیز درگیر و دردناك كند و بیمار را ناتوان كند و بیماری ‌های چشمی ، پوستی، گوارشی و قلبی از دیگر عوارض ابتلا به این بیماری است كه همین نكته می تواند باعث انحراف بیماران از درمان اصلی شود. "

مشاوره در بهبود این عارضه نقش اساسی دارد
توضیح پزشک درباره ستون فقرات

فتاحی ادامه می ‌دهد:

"به علت این كه تعداد متخصصین روماتولوژی در كشور كم است و بیماران نیز زیاد هستند، روماتولوژها معمولا فرصت دادن مشاوره صحیح به بیمار را پیدا نمی‌ كنند، مثلا یک بیمار بود كه پزشك به وی دستور ورزش ‌كردن را داده بود، اما نگفته بود چه ورزشی و چگونه باید آن را انجام دهد. لذا بیمار به ورزش كاراته روی‌ آورده و پس از چند جلسه، بیماری‌ اش بدتر شده بود. بنابراین در مشاوره، ابتدا باید بیمار را از بیماری ‌اش آگاه ‌كنیم.

مشاوره در باره اینكه بیمار باید چه بخورد، چگونه بخورد، چه موقع ‌بخورد، چگونه كار كند، چگونه راه برود و به طور خلاصه چگونه زندگی كند و چگونه بر اعصاب خود مسلط باشد و عصبی نشود، در بهبود هر چه سریع تر این بیماری اهمیت ویژه‌ای دارد.

در بین مردم ایران یک باور غلط وجود دارد و آن این است كه روماتیسم از رطوبت به وجود می ‌آید. بنابراین بیماران روماتیسمی از آب می‌ ترسند كه این فکر غلط است."

منبع:پارسی طب

رماتیسم ستون فقرات و علایم آن

رماتیسم ستون فقرات چیست؟

يکي از بيماري هاي روماتيسمي اسپونديل آرتريت آنکيلوزانت (Sponbylitis Ankilosing) AS است که اکثرا با دیسک کمر اشتباه گرفته می شود.

قبل از اينکه اين بيماري را تعريف کنيم بهتر است معني لغوي آن را بيان کنيم:

اسپونديل به معناي فقرات و اسپونديليت به معناي التهاب فقرات است. بنابراين اسپونديل آرتريت آنکيلوزانت به معناي التهاب روماتيسمي ستون فقرات است که در آن پس از مدتي مهره ها ممکن است با هم يکي شده به ندرت بصورت ني خيزران يکپارچه شوند.

اين بيماري اکثرا در مردان جوان ديده مي شود و شروع آن معمولا سنين 18 تا 20 سالگي است، ولي در زنها هم ديده مي شود.

مشخصه رماتیسم ستون فقرات

مشخص ترين علامت اين بيماري درد ستون فقرات و لگن است و از آنجا که درد کمري يکي از شکايات افراد هر اجتماع است تعداد زيادي  از کساني که مبتلا به اين بيماري مي شوند ممکن است با تشخيص هاي ديگري درمان گردند.
درد ناشي ازAS   اکثرا به آهستگي و خود به خود شروع مي شود و ماه ها به طور ثابت يا پيش رونده باقي مي ماند. اين درد با استراحت بيشتر مي شود و با فعاليت کاهش مي يابد. درد لگن و ستون فقرات پشتي  کمري اکثرا بيمار را در نيمه دوم شب از خواب بيدار مي کند و بيمار بالاجبار از رختخواب بيدار شده و بر حسب شدت درد مدتي راه رفته و دوباره به رختخواب برمي گردد.

وقتي بيمار از رختخواب بيرون مي آيد خشکي صبحگاهي و درد شديد وجود دارد ولي با شروع فعاليت، درد و خشکي بتدريج از بين رفته و اکثر بيماران آن روزها احساس راحتي مي کنند. هر چه بيماري شديد تر باشد خشکي صبحگاهي بيشتر طول مي کشد. گاهي در بعضي از بيماران تا نيمه روز خشکي باقي مي ماند. در عده کمي از مبتلايان به طور کلي درد وجود ندارد.

بهترین راه مبارزه با رماتیسم ستون فقرات

در اين بيماري «تحرك» شرط اول براي جلوگيري از بد شكل شدن بدن است. حالت سكون در اين بيماران، كمر آنها را به شكل ني‌ خيزران در مي‌‌آورد و بنابراين بهترين راه مبارزه تحرك، حركت، نرمش و ورزش است.

علایم بیماری رماتیسم ستون فقرات:

-التهاب محل چسبيدن رباط ها به استخوان و لذا هر جايي که رباط ها به استخوان ها مي چسبند

در این حالت بيماران احساس درد مي کنند. مثلا درد در پاشنه ها و درد قفسه صدري وجود دارد يا حتي ممکن است در بعضي ها شروع بيماري با درد پاشنه ها و قفسه صدري باشد. علاوه بر گرفتاري مفاصل لگن، ستون فقرات، پاشنه ها و قفسه صدري و محل چسبيدن رباط ها به استخوان ها، در اين بيماري، مفاصل بزرگ اندام ها نيز گرفتار مي شوند.

  -ستون فقرات (کمر)  و گردن به سمت جلو متمايل شده و زانوها و مفاصل را درگير مي کند و راه رفتن و نشستن براي شخص سخت و عذاب آور مي شود.

- ممکن است بيماري با درد تورم مفاصل زانو، مفاصل رانها، شانه ها و مچ دست ها و پاها شروع شود و يا ممکن است علائم کمري، لگن و مفاصل محيطي با هم ديده شوند.

-از علائم ديگري که در عده اي از بيماران ديده مي شود،گرفتاري چشمي به صورت سرخي و تاري است که در نتيجه التهاب اطاق هاي چشمي مي باشد و اگر درمان زودرس صورت نگيرد منجر به تاري دائمي چشم مي گردد.

-همچنين در اين بيماري ندرتا ممکن است قلب، ريتين و ساير دستگاه ها گرفتار شوند.

منبع: مردم سالاری